Waardevolle bijeenkomst Drechtsteden Circulair

In de Drechtsteden zijn verschillende kansrijke initiatieven die zich inzetten om anders om te gaan met grondstoffen, de levenscyclus van producten uit te breiden en/of reststromen te beperken. Donderdag 30 januari kwamen zo’n 40 initiatiefnemers, belanghebbenden en geïnteresseerden bij elkaar op het gebied van onder meer bouw, binnenvaart, voedselketens, baggeren, circulaire maakindustrie (metaal) en reparatie en afvalreductie. De energie was hoog, er werd veel gedeeld en de bijeenkomst smaakte naar meer!

Levendig en prikkelend

De inzet van Drechtsteden Circulair was om de verschillende initiatieven en projecten de gelegenheid te geven om nader kennis te maken met elkaar en te kijken waar de mogelijkheden liggen om elkaar te versterken. Een programma leek eigenlijk niet nodig – met veel gelijkgestemden in de zaal ontstonden er eigenlijk direct levendige gesprekken. Toch hadden we de inspirerende pitches van de Refit Alliantie (binnenvaart), het Bouw Circulair Netwerk, en Cirkellab niet willen missen. Dat geldt ook voor de keynote van Teun Strikkers van het Dutch Research Institute for Transitions (DRIFT), die ons meenam in de kenmerken en het verloop van transities en het publiek met prikkelende vragen aan het denken zette.

Hieronder een beknopte terugblik op de verschillende verhalen. Wie meer wil weten kan zich rechtstreeks wenden tot de contactpersonen van de initiatieven of contact opnemen met Mila van Geesink, Manager Ecosyteem van de Duurzaamheidsfabriek mvangeesink@duurzaamheidsfabriek.nl

Pitch Refit Alliantie

Pieter Boersma heeft samen met de Refit Alliantie de mooie opdracht om de Drechtsteden beter en slimmer te maken op het gebied van de binnenvaart. En dat is een flinke opgave. Van de ±15.000 binnenvaartschepen in Europa varen er zo’n 5.000 onder Nederlandse vlag. Nederland heeft daarmee het grootste aandeel in de Europese binnenvaartvloot. Deze sector is heel belangrijk voor onze economie en de werkgelegenheid. Verduurzamen heeft daarnaast direct effect op onze leefomgeving, met alleen al in de Drechtsteden zo’n 160.000 scheepsbewegingen per jaar. En omdat de wegen steeds voller raken, heeft vervoer over het water een grote toekomst! Tenminste, als we erin slagen de binnenvaart te verduurzamen.

Er zijn veel innovaties op en rond het water, zeker ook in de regio Drechtsteden en met veel betrokken partijen. Er zijn schepen die elektrisch varen, zoals veerponten, die regelmatig kunnen opladen maar ook een ‘hydrofoil electric speedboat’, ontwikkeld door Edorado in de Duurzaamheidsfabriek. Ook zijn er schepen die op biobrandstof varen, zoals de Futuro watertaxi in Dordrecht, die HVO (renewable diesel) gebruikt als brandstof. Maar daarnaast moet er enorm veel aandacht gaan naar het moderniseren en verduurzamen van de bestaande vloot: het ‘refitten’ van schepen voor goederenvervoer, maar ook hulpdiensten, werkboten en boten voor personenvervoer.

De Refit Alliantie heeft daarvoor verschillende projecten lopen en is vooral zeer succesvol door de schaalgrootte die het project inmiddels heeft en de breedte van de betrokken partijen in de keten: de hele keten: van verlader, schipper, eigenaar tot werf, toeleverancier en bunkerpunt en ook relevante overheidspartijen en niet in de laatste plaats het beroepsonderwijs, dat onder meer gaat helpen met het realiseren van een Maritime Experience Center in de Duurzaamheidsfabriek.

https://www.refitalliantiebinnenvaart.nl/

Pitch Bouw Circulair Netwerk

Waar de Refit Alliantie alliantie al een redelijke schaalgrootte heeft, bevindt het Bouw Circulair Netwerk zich eigenlijk nog in de opstartfase. Maar, zo vertelt Gijsbert van der Klis, de ambitie is feitelijk hetzelfde: de hele bouwketen onderdeel te maken van een ecosysteem gericht op het slimmer omgaan met grondstoffen en hergebruik. Daarbij richten ze zich zowel op verbreding van het netwerk, als op verdieping.

De rol van het Bouw Circulair Netwerk is in de basis het bij elkaar brengen van vraag en aanbod, waar het gaat om reststromen in de bouw. Dat kunnen bruikbare materialen zijn die ‘over’ zijn in een project, maar ook materialen die uit de sloop komen. Het gaat dan om grotere, mooie partijen (“die zijn redelijk makkelijk te verkopen”) maar ook om dat ene rolletje glasvezelbehang of een doos tegels. “Ook die willen we redden”.

Het Bouw Circulair Netwerk heeft in de basis te maken met twee grote uitdagingen. De ene is het overbruggen tussen ‘hier en nu’ (waar de materialen beschikbaar komen) en ‘daar en straks’ (waar ze ingezet kunnen worden). Hoe kun je die tijd en afstand slim en tegen minimale kosten overbruggen? De andere uitdaging heeft te maken met het ‘herproduceren’ van materialen. Om materialen uit de sloop goed te kunnen hergebruiken moeten ze ten eerste heel blijven, dat vraagt iets van de manier van slopen, daarnaast moeten ze ook vaak schoongemaakt worden en soms ook gerepareerd: oude spijkers eruit, likje verf… Hoe zorg je ervoor dat de waarde van het ‘ product’ hoger is dan de kosten die je stopt in het herproduceren?

Om het initiatief verder kracht bij te zetten is het Bouw Circulair Netwerk op zoek naar drie dingen: nieuwe partners uit de gehele keten, herbruikbare materialen én een nieuw pand.

Meer info bij gijsbert@bouwcirculairnetwerk.nl en/of volg het Bouw Circulair Netwerk op LinkedIn!

Pitch Cirkellab

Jeroen Put en Mariska de Bruijn van Cirkel geven advies aan organisaties op het gebied van circulariteit en verduurzaming. Dat doen ze aan de hand van een scan die circulaire kansen voor het bedrijf op een rijtje zet. Het gaat daarbij om ‘low hanging fruit’, maar ook om kansen op de middellange termijn en om mogelijk interessante samenwerkingspartners. De resultaten uit de individuele scans zet Cirkellab in voor het ‘collectieve nut’ door bijvoorbeeld overheden te adviseren op het gebied van beleid. Een belangrijk inzicht van Cirkellab is dat organisaties eigenlijk pas echt gaan bewegen als ze zien waar circulariteit en verduurzaming concrete waarde opleveren.

Meer info via www.cirkellab.nl/

Keynote Teun Strikkers

Teun gaf ons inzicht in hoe transities doorgaans voortkomen uit complexe ‘persisistente problemen’. Onze neiging als maatschappij bij dit soort problemen is om de situatie steeds verder te optimaliseren, waarbij we blijven denken vanuit het bestaande systeem en vooral kijken naar oplossingen op de korte termijn. Bijvoorbeeld: er zijn te veel files, dus verbreden we de snelwegen. Terwijl de geschiedenis aantoont dat dit soort ‘doorgeoptimaliseerde’ systemen uiteindelijk vastlopen.

Uiteindelijk moet de oplossing dus komen uit radicale vernieuwing, die ingrijpt op het onderliggende systeemvraagstuk. Zo’n oplossing is uiterst complex, omdat niet alleen de structuur moet wijzigen, maar ook cultuur en werkwijzen. Denk bijvoorbeeld aan de energietransitie. Daarvoor is niet alleen nieuwe technologie nodig, maar bijvoorbeeld ook nieuwe wet- en regelgeving, een nieuwe infrastructuur, nieuw onderwijs en een verandering in het gedrag van mensen. Transities duren daarom ook lang, gemiddeld zo’n 20-50 jaar.

Een interessante eye-opener was ook dat transities doorgaans verlopen volgens een zogenaamde ‘ X-curve’. Terwijl de nieuwe stucturen, culturen en werkwijzen worden opgebouwd, moet er ook aandacht zijn voor de afbouw van het bestaande ‘regime’. Wat gebeurt er bijvoorbeeld met de oude kolencentrales? Maar ook: welke nieuwe ketens en machtsverhoudingen ontstaan er?

DRIFT doet onderzoek en geeft advies op het gebied van transities en heeft ook een mooi aanbod aan (maatwerk)opleidingen voor individuele deelnemers en organisaties. https://drift.eur.nl/nl/

Aanleiding en organisatie

Deze eerste bijeenkomst van Drechtsteden Circulair is georganiseerd door de Duurzaamheidsfabriek en Platform Duurzaam. Het oorspronkelijke initiatief kwam vanuit de afdeling van GroenLinks Drechtsteden, die er bij een ‘rondje’ langs de velden achter kwam dat veel van de initiatieven niet (goed) van elkaar weten wat ze doen. Daarom is – op veler verzoek – de bijeenkomst Drechtsteden Circulair georganiseerd.